چهره باغ ایرانی الگویی جهت ارتقاء سرزندگی فضاهای شهری
آرزو مومنیان - عضو گروه پژوهشی شهرسازی مرکز تحقیقات باستانشناسی دانشگاه زابل
میثم ذکاوت - عضو گروه پژوهشی معماری مرکز تحقیقات باستانشناسی دانشگاه زابل

چکیده مقاله:
واژه باغ معادل پردیس است که از کلمه (پایرید آزا) به معنی محوطه محصور ریشه گرفته و معرب فردوس می باشد هندسه باغ ایرانی بر اساس توجه و کاربرد خاص مربع در ترکیب ک لی و اجزاء آن استوار است تقسیم باغ ایرانی به چهار قسمت تداعی، چهار عنصر طبیعی آب - خاک - آتش - هوا و چهار عنصر فلز - گیاه - انسان - حیوان و یا چهار جهت اصلی شمال - جنوب - شرق - غرب می باشد آنچه مسلم استک اربرد وسیع ترکیب هندسی چهار باغ و آبراه های اصلیم تقاطع باغ های ایرانی درد وره پس از اسلام را می توان نتیجه ابعاد تمثیلی بهشت در قرآن و دیدگاه کهن انسان به زمین به عنوان تمثیلی از کل طبیعت دانست همچنین وجود چشم انداز اصلی به شکل مستقیم کشیده در محور طولی باغ روبروی کوشک و کاشتن درختان بلند در دو طرف آن و نیز شیب طبیعی که در اکثر باغ های ایرانی مورد استفاده قرار گرفته موقعیت مناسبی را برای قرارگیری کوشک در نقطه مرتفع باغ فراهم ساخته که تمثیلی از معنای فردوس در بهشت می باشد وقتی که قرار باشد از باغ ایرانی در دوران معاصر سخن بگوییم، اصلح آن است که باغی طراحی و ساخته شود که ضمن آنکه از فرهنگ ایرانی ملهم باشد کالبد آن یادآور ارزش های فرهنگ ایرانی باشد بتواند به نیازهای زمان پاسخ گوید و همچنین مجموعه آن هویتی ایرانی داشته و به عنوان الگویی مستقل ایفای نقش کند. در این پژوهش ابتدا به تعریف و انواع و حالات کلی باغ ایرانی و عنصار و اندام های باغ ایرانی پرداخته تا مبانی نظری موضوع پژوهش تدوین شود و سپس به طراحی باغ ایرانی در پردیس جدید دانشگاه زابل و دیتیل های اجرایی مروبطه می پردازیم که سبب هر چه بیشتر آشکار شدن اهمیت توجه به منظر شهری در سرزندگی فضاهای شهری می شود و با حفظ سرمایه اجتماعی انسجام اجتماعی و نیز توجه به نیازهای متنوع و متعدد ساکنین در حال و آینده فراهم آوردن شرایط زندگی سالم، بهره مندی از فضاهای شهری سرزنده و جذاب، ایجاد عدالت اجتماعی و تعهد و احساس مسوولیت در افراد، می توان در حفظ، سرزندگی و طراوت بیشتر این فضاها کوشید چرا که اگر مردم محیطی را متعلق به خود بدانند در نگهداری آن کوشاتر خواهند بود.