مثانه عضوی است که کار ذخیره و تخلیۀ ادرار را به عهده دارد. ادرار مادۀ دفعی محسوب شده و باید از بدن به نحو مطلوب دفع شود. هر گونه اختلال در روند ذخیره سازی و تخلیۀ این مادّۀ مضرّ توسّط مثانه، می تواند علاوه بر ایجاد علایم آزاردهندۀ ادراری، سلامت عمومی بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. سلامت مثانه به ویژه از لحاظ مزاج و قوای طبیعی درونیش برای عملکرد خالی از نقص آن لازم است. در دنیا مطالعات زیادی بر روی حفظ سلامت مثانه و پیشگیری از ابتلا به امراض در آن نشده است. با توجه به رویکرد پیشگیری کنندۀ طب سنتی ایران نسبت به بیماریها بر آن شدیم تا نگاه حکما را به این عضو و امراض آن را مورد بازبینی قراردهیم. تشریح مثانه، عملکرد آن، مجاورات و رابطۀ متقابل این عضو با اعضای دیگر، سلامت و مرض مثانه از منظر متون کهن طبی در این مقاله آورده شده است. مزاج و قوای مثانه دو موضوعی است که در این مقاله به عنوان فاکتورهای اصلی دخیل در عملکرد مثانه به آن پرداخته شده است. هر گونه تغییر مرضی دراین دو، سلامت مثانه و فعل آن را متأثر می کند و آنچه بیش از هر چیز این دو را متضرّر می سازد، حضور دو کیفیّت سردی و رطوبت در مثانه ناشی از علل بیماریزای درون بدنی و بیرون بدنی است. شناخت این علل، می تواند راه گشایی برای دستیابی به تدبیرهای ساده و در عین حال کارامد جهت حفظ سلامت مثانه و پیشگیری از ابتلا به امراض در آن باشد.