عرف بین ­المللی، در کنار معاهدات، در میان منابع صوری حقوق بین ­الملل، منبع اصلی آن به شمار می‌رود. افزون بر این، تصمیمات قضایی در کل و رویه­ قضایی محاکم و دادگاه های بین ­المللی به طور خاص، دوشادوش آموزه­ های برجسته­ ترین حقوقدانان بین­ المللی، منابع کمکی این شاخه­ حقوقی را تشکیل می­ دهند که کارکردشان، اثبات قواعد حقوقی و تعیین قلمرو اجرای آن­ها است. بر این پایه، می‌توان گفت که از سویی، عرف بین­ المللی یکی از منابع اصلی تصمیمات دادگاه ­های بین ­المللی است و از سوی دیگر، دادگاه­ های بین ­المللی در تصمیمات قضایی خویش دامنه­ قواعد عرفی را تعریف و تبیین می‌نمایند. در این زمینه، دو دادگاه بین­ المللی یعنی دادگاه کیفری بین­ المللی برای یوگسلاوی سابق و دادگاه کیفری بین ­المللی برای رواندا، افزون بر بکارگیری حقوق بین ­الملل عرفی برای صدور آراء خویش، در روشن­ ساختن پاره ­ای قواعد عرفی نیز نقش چشمگیری ایفا کرده ­اند. از این رو، کنکاش در عملکرد این دو دادگاه بین­ المللی راجع به بکارگیری و تبیین حقوق بین­ المللی عرفی سودمند می ­نماید. دلیل و علت برگزیدن رویه­ این دو دادگاه، ابهام در قابلیت اعمال حقوق معاهداتی در جریان رسیدگی­ ها و در نتیجه­ مراجعه­ بیشتر به عرف بین ­المللی و نیز جایگاه برجسته­ آن­ها در حقوق بین­ الملل کیفری است. بخش نخست مقاله توصیف منابع حقوقی دادگاه ­ها و با تأکید بر عرف بین­ المللی است. بخش دوم، شامل تجزیه و تحلیل رویکرد این محاکم در قبال نظریه­ دوعنصریِ حقوق بین ­الملل عرفی است. سپس، محتوای حقوق بین ­الملل عرفی از نظر صلاحیت و ماهیت آن به کنکاش گذاشته می ­شود. سرانجام مقاله با جمع­ بندی و نتیجه­ گیری به کار خود پایان می ­دهد. مطالعه­ فرارو، که آمیزه ­ای است از ترجمه و پژوهش، می­ کوشد تا به روشی توصیفی- تحلیلی، به بکارگیری و تبیین حقوق بین­ الملل عرفی در رویه­ قضایی دو دادگاه­ کیفری بین­ المللی برای یوگسلاوی سابق و رواندا بپردازد.